Çocuklarda Dil Gecikmesi

Dil gecikmesi nedir?

Bir çocuğun dili aynı yaştaki diğer çocuklardan daha yavaş geliştiğinde, ancak tipik gelişim modelini takip ettiğinde bir dil gecikmesi meydana gelir. Örneğin, bir çocuk 4 yaşında olabilir, ancak dili anlamak ve/veya kullanmak sadece 2,5 yaşında olabilecek bir çocuğa özgüdür. Bir çocukta alıcı dil (dili anlama) veya ifade edici dil (dili kullanma) gecikmesi olabilir.

Dil, tipik olarak edinilen, açıkça öğretilmeyen bir şeydir. Öngörülebilir bir gelişim sırasını takip eder ve çocuğun dile ve normal sosyal etkileşime maruz kaldığı bir durumda doğumdan itibaren doğal olarak gerçekleşmelidir. Dil gelişimi, genetik ve çevresel etkilerin karmaşık etkileşiminden etkilenebilir.

Dil, aşağıdakileri içeren birçok yapı taşından oluşur: morfoloji (yani kelimelerin geçmiş zaman - tırmandı, çoğulluk - kediler, iyelik - kral gibi öğeleri belirtmek için yapılma şekli), semantik (yani kelimelerin anlamı), sözdizimi (yani anlamlı ve gramer cümleleri oluşturmak için kelimelerin bir araya getirilme şekli), prozodi (yani konuşma seslerinin yapıldığı süre, ritim ve perde yoğunluğu), kelime dağarcığı (yani bir çocuğun bildiği ve kullandığı kelimeler) ve edimbilim (yani, dili nasıl kullandığımızı ve birbirimizle etkileşimimizi yöneten dilin sosyal “yol kuralları”).

Dil gecikmesi birincil veya ikincil olabilir. Bir çocuğun otizm, işitme bozukluğu, küresel gelişimsel gecikme gibi dil becerilerini etkileyen başka bir zorluğu varsa ikincildir. Bir dil gecikmesi birincil olduğunda, tanımlanmış başka bir zorluk olmayacaktır.

Dil gecikmesinin ortak özellikleri nelerdir?

15-18 aylıkken konuşmaya geç başlar ve ilk kelimeler oluşmaz.
Çocuk ilk kelimelerini alır, ancak daha sonra hızla yeni kelimeler geliştirmeye devam etmez.
İki yaşına geldiğinde, çocuk 50’den az kelime söyler ve iki kelime kombinasyonu kullanmaz (örneğin, ’daha fazla içki’, ’Baba gitti’, ’araba git’).
Çocuk kendisine söylenenleri anlamakta güçlük çeker ve yönergeleri yerine getirmekte güçlük çeker.
Çocuğun dili, yaşına göre olgunlaşmamış görünüyor.
Anaokulunda veya okulda grup zamanında devam etmede zorluklar.
Çok küçük bir çocuk, göz teması kurmakta, etkinliklere katılmakta ve konuşmakta, ses ve mimikleri kullanmakta zorluklar yaşayabilir.
Soruları yanıtlamada zorluk.
Cümlelerde kelimeleri bir arada sıralamada zorluk.
Okuma ve yazmada zorluk.
Mesajlarını iletmede zorluk.
Yanlış dilbilgisi kullanır (örneğin, ’Kırmızı olanı istiyorum’ yerine ’Ben o kırmızıyı istiyorum’).

Dil gecikmesi olanların sıklıkla (ancak her zaman değil) yaşadığı yaygın zorluklar:

Yalnızca ifade edici dil gecikiyorsa, fikir ve düşünceleri aktarmada güçlük.
Sadece alıcı dil gecikiyorsa, yönergeleri ve soruları anlamada zorluk yaşanır.
Okul müfredatına erişimde zorluklar.
Akranlarla etkileşimde zorluklar.
Duyusal işleme.
Zayıf planlama ve sıralama.
Kötü yürütme işlevi.
Zayıf çalışma belleği.
Zayıf dikkat ve konsantrasyon.
Sınıf ortamında zayıf yazılı iletişim.
Kötü organizasyon becerileri.
Okuma ve hecelemede zorluklar.
Kötü okuduğunu anlama.

Dil gecikmesi olan çocuğu destekleyen yönetim stratejileri (okul öncesi, okul ve/veya evde):

Çocuğun dil becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak için ulaşılabilir küçük konuşma ve dil hedefleri olan ebeveynler/bakıcılarla kişiselleştirilmiş bir plan oluşturun.
Çocuğa, anlamadığı durumlarda durumu yönetmesi için stratejiler sağlayın (örneğin, anlamadıklarında ellerini kaldırmasını öğretmek, gerektiğinde sorması için bazı standart sorular öğretmek).
Bir eğitim planına dahil edilecek bilgilerin sağlanması ve/veya çocuğun konuşma ve dil becerilerinin ve müfredata erişim yeteneğinin geliştirilmesine yardımcı olacak fikirlerin/önerilerin/faaliyetlerin uygulanması için sağlık uzmanları ve eğitim personeli arasındaki bağlantı.
Çocuğu öğrenmesi için motive etmeye yardımcı olmak için eğlenceli oyun tabanlı etkinlikler veya oyunlar kullanın.
Basit ve öz bilgiler kullanın.
İşitsel bilgileri desteklemek için görseller kullanın (örn. resimler, işaretler, jestler).
Görevleri tamamlamak için fazladan zaman sağlayın.
Hanen ’2 Konuşmak İçindir’ dil programı.
Yeni kelimeleri açıklayın.
Çocuğu çeşitli ortamlarda dile maruz bırakın (örneğin toplum içinde, banyo zamanı, yemek pişirme gibi günlük rutinler sırasında).
Çocuğunuzla oynarken basit bir dil kullanmak.

Dil gecikmesi olan çocuğu veya bakıcılarını destekleyebilecek Konuşma Terapisi yaklaşımları ve etkinlikleri şunları içerir:

Konuşma ve dil değerlendirmesi: Oyun ve etkileşim becerileri, dikkat ve dinleme, kelimeleri ve dili anlama, kelimeleri ve dili kullanma, sosyal iletişim, telaffuz ve konuşma dahil olmak üzere iletişimin tüm alanlarında derinlemesine inceleme ve çocuğun güçlü ve zayıf yönlerini belirleme uygun olduğu durumlarda okuryazarlık öncesi beceriler.
İletişim stratejileri: Çocuğun zorluk yaşadığı iletişim alanlarını geliştirmeye yardımcı olacak hedefler ve stratejiler geliştirmek için ebeveynlerle birlikte çalışmak.
Günlük aktiviteler: İletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak için ailelere evde günlük aktiviteler ve rutinler içinde kullanılabilecek stratejiler ve tavsiyeler sağlamak.
Adım adım hedefler: Ulaşılabilir olan ve çocuğun beceri alanlarındaki ilerlemesini gösteren küçük adım adım hedefler oluşturmak.
Görsel bilgi: Uygun olduğunda dilin anlaşılmasına ve kullanılmasına yardımcı olmak için daha resmi bir hareket sistemi, resimler ve/veya semboller kullanılarak ekstra görsel bilgilerin birleştirilmesi.
Pozitif takviye: Güven ve benlik saygısı oluşturmaya yardımcı olmak için terapi boyunca çok sayıda pozitif takviye ve teşvik sağlamak.
Çocuğun iletişim becerileri hakkında (uygun olan yerlerde) eğitim personeli ile bağlantı kurmak ve çocuğun müfredata erişmesine yardımcı olmak için eğitim ortamında kullanılabilecek bilgi ve fikirleri sağlamak.
Yaşa uygun dil: Çocuğun anlama düzeyine uygun dilin kullanılması.
Çoklu duyusal yaklaşım: Yeni kelime ve kavramları öğrenmek için çoklu duyusal bir yaklaşım (ör. görme, tat, koku, dokunma) kullanmak.
Kitaplar: Dil gelişimine yardımcı olmak için kitapların ve hikayelerin nasıl kullanılacağını öğretmek.
Alternatif iletişim biçimleri: Dil gelişirken iletişim kurmanın alternatif yollarını öğretmek (örneğin, işaret dili, Picture Exchange İletişim Sistemi – PECS).

Dil gecikmesi olan çocuğum için neden terapi almalıyım?

Teşhis tek başına çözüm DEĞİLDİR. İlgili tüm bilgileri ilgili bilgilerle donatarak ihtiyaç duyulan yardımı almak için kapıyı açar.
’Yardımın’ hala sağlanması gerekiyor. Sağlanan yardım (en azından terapi açısından) şunları yansıtacaktır:

Her şeyden önce hangi tıbbi müdahalenin gerekli olduğu.
Ebeveynlerin/öğretmenlerin/bakıcıların çocuk için en büyük kaygıları nelerdir (yani en önemli işlevsel zorluklar nelerdir).
Çocuk için sorunlu olan belirli alanlar (aynı tanıya sahip çocuklarda bile farklılık gösterecektir).
Çocuğun çevresinin, çocuğun ihtiyaçlarını karşılama kapasitesi.

Dil gecikmesi olan çocuk tedavi edilmezse şu sorunlarla karşılaşabilir:

Ev, anaokulu veya okul ortamındaki talimatları takip etmek.
Bir çocuğun sınırlı kelime bilgisi nedeniyle mesajını net bir şekilde iletemediği kelime dağarcığı.
Başkalarıyla etkileşimler sırasında ve TV şovları ve filmler izlerken ve kitap okurken şakaları ve mecazi dili anlamak.
Konuşmayı öğrenme, konuşmanın anlaşılırlığı ve netliği.
Becerilerinin akranlarıyla eşleşmediğini fark ettiklerinde özgüven ve özsaygı kazanırlar.
Başkaları çocuğun zorluklarının daha fazla farkına vardığında zorbalık.
Akademik değerlendirme için yazılı olarak iletişim kurabilme gibi ince motor beceriler.
Değerlendirme kriterlerini tamamlamak için yeterince uzun süre görevlere katılamadıkları için müfredata erişim.
Grup durumlarıyla veya yoğun ortamlarda başa çıkamadıkları için sosyal izolasyon, arkadaşlık kurma ve sürdürme becerilerini etkiler.
Sosyal durumları okumak/anlamak ve başkaları tarafından ’kaba’ olarak algılanmak.
Göz teması, biriyle konuşurken uygun mesafe, konuşma sırasında sıra alma gibi sosyal iletişim.
Akademik performans: Akademik ortamda okuma yazma ve başa çıkma gibi okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi.

Tedavi aramamanın daha spesifik sonuçları, çocuğunuzu en çok etkileyen yaygın zorluklardan etkilenecektir.
Daha fazla bilgi için ilgi alanları altındaki ilgili bilgi notlarına bakın veya aşağıdaki diğer ilgili kaynaklar bölümüne bakın.

Bir dil gecikmesinin teşhisi çocuk için gerçekten ne anlama geliyor?

Teşhisler, bir çocuğun yaşadığı belirli bir dizi semptomu etiketlemek için kullanılır.
Bu etiket daha sonra neyin daraltılmasına ve özel olarak uyarlanmasına yardımcı olur:

Diğer sorunlar genellikle aynı anda ortaya çıkar.
İlaç tedavisi uygun olabilir.
Terapiler çocuğa yardımcı olabilir (örn. Tıp, Ergoterapi, Konuşma Terapisi, Psikoloji).
Müdahalenin gidişatı (tıbbi ve/veya yardımcı sağlık) şu şekilde olabilir ve hangi sonuç beklenebilir (prognoz).
Çocuğa yardım etmek için yapılabilir.

Teşhis, çocuğa ve bakıcılarına (ebeveynler, öğretmenler, sağlık uzmanları, bakıcılar) şu konularda yardımcı olur:

İlgili belirti kümesi hakkındaki bilgilere erişin.
Çocuğun yaşadığı zorlukların göze çarpan özelliklerini, çocuğun bakımıyla ilgilenen tüm kişilere iletin.
Teşhis ışığında muhtemelen bazı davranışları farklı şekilde yorumlayın.
Çocuğa yardımcı olmak için neler yapılabileceği hakkında bilgi edinin.
Çocuğa nerede ve nasıl yardım edileceğini özellikle belirleyin.
Başka türlü erişilemeyecek fonlara veya hizmetlere erişin.